کتاب حقیقة الحدیقة: گزینش و گزارش از تمام باب‌های حدیقة الحقیقة سنایی غزنوی، تألیف حمیرا زمردی، به قصد فراهم آوردن منتخبی از حدیقة الحقیقة سنایی غزنوی، به همراه توضیحاتی فراهم آمده است. آیا این کتاب در رسیدن به هدف خود که آشنایی دانشجویان و خوانندگان ادبیات فارسی با این اثر بسیارمهم ادب فارسی است موفق بوده است؟ نویسنده مقاله حاضر برای بررسی این کتاب به منابعی نظیر فرهنگ‌های فارسی، اصل متن حدیقة...

چکیده ترکیب «پری مار» در ادبیّات منظوم فارسی، برای اوّلین بار در «حدیقة الحقیقة و شریعة الطریقة» سنایی غزنوی دیده می‌شود و بعد از وی، این ترکیب را فقط خاقانی شروانی به کار برده است. در متون منظوم دیگر، اثر و نشانی از آن نیست. در ادبیّات منثور فارسی نیز، این ترکیب به صورت «مارپری» در «داراب نامة» طرسوسی آمده است. با بررسی این ترکیب، می‌توان به همانندی‌های آن با اسطورة «گرگن مدوزا» از اساطیر کهن یو...

به اعتبار پژوهش های گسترده و متقن بزرگان حوزه ی تحقیق ادب فارسی، حکیم سنایی غزنوی - شاعر بزرگ قرن پنجم - از جمله اولین کسانی است که اصطلاحات عاشقانه را با اصطلاحات صوفیانه بهم درآمیخته و طرحی نو درافکنده است. از دیگر سو در هر دو حوزه ی عشق و عرفان، زیبایی در اوج قرار دارد و چون زن نمود آشکارای زیبایی است لذا محبوب و معشوق همواره در شمایل زن تجلی یافته است؛ ازین جهت رویکرد سنایی به مقوله ی زن می...

حدیقة الحقیقة و شریعة الطریقة از سنایی غزنوی، یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین منظومه‌های صوفیانه در ادب فارسی است که تا امروز چند بار تصحیح و شرح شده است؛ اما هیچ‌کدام از شرح‌ها و تصحیحات این اثر جامع و به دور از لغزش نیست. مسئلة تحقیق در این جستار آن است که چه ابیاتی در حدیقه به آیات و احادیث اشاره دارد و شارحان در شرح‌های نوشته‌شده توجهی به آن نداشته‌اند؛ همچنین کدام ابیات به تصحیح نیاز دارد....

زبان عرفانی از لغات و اصطلاحات عرفانی که بار اصلی معنا را بر دوش می کشند و فهم صحیح ادبیات اصیل عرفان فـارسی در گرو تشخیص این اصطلاحات است، مشحون است. در این پژوهش تلاش می گردد تا چهار کتاب عرفانی اسرارالتوحید، حدیقه الحقیقه، تذکره الاولیاء و عوارف المعارف بررسی شده و ضمن استخراج معانی بدست آمده از هر اصطلاح عرفانی و شواهد موجود در کتب مذکور، سیر تحوّل معانی آن تعابیر عرفانی با روش توصیفی- تحلیل...

حکیم سنایی در اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم می‌زیست. او از نخستین کسانی است که به شکل گسترده، به نشر و تدوین مفاهیم دینی، اخلاقی و عرفانی در شعر فارسی همت گماشت. سنایی بر بسیاری از شاعران پس از خود نظیر عطار و مولانا تاثیر گذاشت و راه تازه ای را در سرودن منظومه‌های اخلاقی و دینی- عرفانی گشود. یکی از عواملی که به عمق و عظمت آثار او افزوده - به خصوص در منظومه ارجمند حدیقة الحقیقة - استفاده از آی...

عرفان و تصوّف از لحاظ تنوع آبشخورهای فکری، ذوقی و معنوی بسیار غنی است. در بطن عرفان و تصوّف، از علوم مختلف و همچنین فرهنگ¬ها و زبان¬های دیگر نشانه¬ها و تأثیرات زیادی دیده می¬شود. یکی از این علوم که با رگ و ریشه¬های عرفان و تصوّف پیوند خورده است، علم کلام اسلامی است. اندیشه¬های کلامی در داخل متون عرفانی گاه یکسان و گاه متفاوت وارد شده¬اند. صوفیّه اندیشه¬های کلامی را با زبانی هنری و عرفانی بیان داشته...

منصب قضاوت یکی از مناصب اجتماعی مهم، حساس و ارزنده است که بر عهدۀ قاضی گذاشته شده و بزرگان دین و بلندپایگان عرصۀ ادبیات فارسی، شرایطی دقیق را برای آن قائل شده‌اند. در این مقاله کوشش شده است با بهره‌گیری از برخی متون ادبی همچون بوستان و گلستان سعدی، مثنوی معنوی مولوی، حدیقة ‌الحقیقة و شریعة ‌الطریقة سنایی، دیوان پروین اعتصام...